تاریخچه حمل و نقل در ایران

تاریخچه حمل ونقل بین المللی و حمل بارهای سنگین در ایران

از ابتدای تمدن بشر یکی از شغل هایی که برای زندگی و رفاه او لازم بوده حمل ونقل بوده است. حمل مایحتاج زندگی، بذر کشاورزی، محصولات و غیره. بشر برای تسهیل در کارها چرخ را اختراع نمود و حیوانات را به منظور حمل ونقل به کار گرفت، و کم کم بر حسب محیط زندگی اش حمل ونقل را به شکل های مختلف و متفاوت ایجاد کرد. حمل دریایی و کشتی سازی خود صنعتی شد که رشد پیدا کرد. در حمل زمینی از ارابه های بزرگ تر و بهتر استفاده شد و به این وسیله تجارت بین شهرها و کشورها و سپس قاره ها رونق گرفت و پس از اختراع و به کارگیری کشتی بادبانی و سپس اختراع نیروی بخار و به کارگیری زغال سنگ، کشتی های بخاری ساخته شد و پس از آن راه آهن. پس از پیدایش سوخت های فسیلی، کشتی ها با سوخت گازوئیل و موتورهای دیزلی به کار گرفته شدند و از آن پس هواپیما، بالن و وسایل دیگر حمل در امور تجاری مسافری و نظامی و تحقیقات علمی به کار می رود، و امروز کشتی هایی به کار گرفته می شوند که از نیروی هسته ای استفاده می کنند. امور حمل ونقل به قدری عریض و طویل است که باید ده ها کتاب برای آن نوشت و به طور جداگانه برای هر رشته از حمل ونقل و خصوصیات آن کتاب ها به رشته تحریر درآورد.

در کشور ما سه نوع حمل ونقل زمینی، دریایی، و هوایی به کار گرفته می شود. چون حمل ونقل هوایی مقررات خاص خودش را دارد و زیاد هم گسترده نیست بنابراین به بحث درباره حمل دریایی و زمینی می پردازم. دست اندرکاران حمل ونقل به طور کلی در دنیا به دو دسته مهم تقسیم می شوند، یکی صاحبان وسیله حمل، و دیگری تهیه کنندگان بار که همیشه از خدمات دارندگان وسیله حمل استفاده می کنند. در اصطلاح حمل ونقل، به دارنده ی وسیله و یا خادم آن کَریر Carrier می گویند و به کسانی که بار را پیدا و راه های حمل آن را انتخاب می کنند فورواردر forwarder می گویند؛ این دسته وسیله حمل ونقل ندارند ولی عهده دار معماری و مهندسی حمل می شوند. لازم است گردانندگان این شغل تحصیلات کافی و اطلاعات جغرافیایی داشته باشند و دست کم یک زبان خارجی بدانند، زیرا فورواردرها مسؤول حمل محمولات از کشور خود به کشوری دیگرهستند، یعنی یک حرفه بین المللی دارند. فورواردر دنیا را به هم متصل می کند، او باید مطالعه کند و بنادر و پایانه های کشور خود را خوب بشناسد، و همچنین بنادر کشور مقصد را. او باید بداند بار در کدام بندر و گمرکات کشورهای مقصد تحویل داده می شود. فورواردر نباید از قوانین تحویل گرفتن بار در گمرکات مقصد بی اطلاع باشد، به طور مثال باید بداند از کدام بندر به کدام بندر اروپا بار حمل می کند تا بار را به مقصد کشوری که از دریا دور است برساند، و مسائلی از این قبیل. کار فورواردر با کار کریر بسیار متفاوت است. کریر خودش است و وسایل حمل خودش که باید آن ها را تجهیز کند و بارها را صحیح و سالم به مقصد برساند. مسؤولیت های هر کدام از این دو شغل متفاوت است.

وسایل حمل تماماً تابع قوانین کنوانسیون های بین المللی ست. تمام قوانین و مسؤولیت های صاحب وسیله حمل (کریر) و فورواردر به روشنی قید شده و به نامCMR شناخته می شود. هم کریرها و هم فورواردرها انجمن های بین المللی هستند و سالانه همایش های مهمی در کشورهای صنعتی مهم دنیا برگزار می کنند. برای مثال کشتیرانی ها قوانین و مقررات خود به نام کنفرانس کشتیرانی را دارند. حمل بار به وسیله راه آهن کنوانسیون خود را دارد که CIM نام دارد، و مقررات گمرکی و ترانزیت کشورها برای حمل با کامیون، کارنتیر Carnetir نام دارد. فورواردها اکثراً تحت پوشش سازمان FIATA هستند، این سازمان بر بارنامه ها و انواع آن و ارزش های تجاری آن ها نظارت دارند. بارهای هوایی تحت نظارت IATA هستند که هم ناظر بر مقررات پروازهای مسافران است و هم بارهای هوایی. هر کدام از این کنوانسیون ها نام بخصوصی دارند، به طور مثال کنوانسیون حمل زمینی IRU نامیده می شود.

حمل بار